Toàn văn bài phát biểu (không bị cắt bỏ) của tổng thống Obama tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia
Nhiều bản dịch về bài phát biểu của tổng thống Obama tại tại Trung tâm
Hội nghị quốc gia Mỹ Đình vào sáng 24.5 vừa qua đã bị cắt xén, nhất là
những bản dịch được đăng trên báo chính thống của nhà nước. Các đoạn cắt
xén là những đoạn ông Obama đề cập đến vấn đề nhân quyền. Bản dịch đầy
đủ này của cự tù nhân lương tâm Phaolô Trần MInh Nhật được đăng trên
tinmungchonguoingheo.com, xin được giới thiệu đến các bạn.
Xin cảm ơn Chính phủ và nhân dân Việt Nam đã dành cho chúng tôi sự chào
đón nồng nhiệt và hiếu khách trong chuyến thăm này. Xin cảm ơn các bạn
có mặt ở đây ngày hôm nay, những người Việt Nam đến từ khắp đất nước,
trong đó có những người trẻ đại diện cho sự năng động, tài năng và niềm
hi vọng của người dân Việt Nam.
Trong chuyến thăm này, sự thân thiện của các bạn đã chạm tới trái tim
của chúng tôi. Nhiều người vẫy tay chào tôi bên đường, làm tôi cảm thấy
được tình hữu nghị giữa các dân tộc.
Hôm qua tôi đến thăm phố cổ nổi tiếng của Hà Nội và được ăn bún chả rất
ngon, uống bia Hà Nội. Đường phố thật đông đúc, tôi chưa bao giờ thấy
nhiều xe máy như vậy trong đời mình. Tôi chưa thử qua đường, nhưng có lẽ
sau này có dịp trở lại Việt Nam, các bạn sẽ chỉ cho tôi cách qua đường
như thế nào.
Tôi không phải Tổng thống Mỹ đầu tiên đến Việt Nam trong những năm gần
đây, nhưng tôi là tổng thống đầu tiên – cũng như các bạn – trưởng thành
sau cuộc chiến tranh Việt Nam.
Khi lực lượng quân sự Mỹ rời Việt Nam lúc đó tôi 13 tuổi. Lần đầu tiên
tôi tiếp xúc với người Việt Nam là ở Hawaii, nơi tôi lớn lên. Tôi đã gặp
một số người Mỹ gốc Việt ở đó, nhiều người còn trẻ hơn tôi. Nhiều người
trẻ Việt Nam, cũng như hai con gái tôi, khi sinh ra chỉ biết đến hòa
bình và tiến trình bình thường hóa quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ. Khi đến
đây tôi ý thức về quá khứ, ý thức về một lịch sử khó khăn, nhưng chúng
ta hướng về tương lai, sự thịnh vượng, an ninh và phẩm giá con người để
chúng ta có thể thăng tiến lẫn nhau.
Tôi cũng trân trọng quá khứ lịch sử rất huy hoàng của Việt Nam. Hàng
nghìn năm, Việt Nam đã trồng cấy trên mảnh đất này. Chúng ta đã có lịch
sử trống đồng Đông Sơn. Hà Nội đã đứng vững trên dòng sông Hồng hơn một
nghìn năm. Thế giới đều biết đến lụa và những bức tranh của Việt Nam và
Văn Miếu là khẳng định về tri thức của Việt Nam. Sau nhiều thế kỷ, vận
mệnh của Việt Nam đã bị nhiều nước can thiệp, nhưng tinh thần bất khuất
của người Việt Nam cũng giống như cây tre như Lý Thường Kiệt đã ghi lại:
Sông núi nước Nam vua Nam ở/Rành rành đã định tại sách trời.
Hôm nay chúng ta cũng nhớ tới lịch sử dài hơn giữa người Việt và người
Mỹ mà chúng ta có thể bỏ quên. 200 năm trước, khi Đấng Lập Quốc Thomas
Jerferson của chúng tôi nói những người Mỹ đi tìm kiếm giống lúa gạo cho
nông trại của mình và người nói đến Việt Nam, nơi nổi danh với giống
gạo trắng, ngon, năng suất rất cao. Tiếp đó, những con thuyền đã đến
Việt Nam buôn bán. Trong thế chiến II, người Mỹ đã tới hỗ trợ người Việt
kháng chiến chống lại sự xâm chiếm.
Khi những phi công Mỹ bị bắn rơi, người Việt Nam đã giúp đỡ họ. Vào ngày
tuyên bố độc lập của Việt Nam, đám đông đã tập trung trên những con
đường của thành phố này và Hồ Chí Minh đã trích Tuyên Ngôn Độc Lập của
Mỹ, rằng mọi người sinh ra đều có quyền bình đẳng và Tạo Hóa đã ban cho
họ thụ hưởng các quyền bất khả xâm phạm trong đó có quyền sống, quyền tự
do, và quyền mưu cầu hạnh phúc.
Vào một thời điểm khác, việc theo đuổi những lý tưởng chung và lịch sử
chung trong việc đánh đuổi thực dân đáng nhẽ ra đã đưa chúng ta xích lại
gần nhau. Tuy nhiên thay vào đó Chiến Tranh Lạnh và nỗi lo sợ với chủ
nghĩa cộng sản đã đẩy chúng ta đến một cuộc xung đột và sự phức tạp
xuyên suốt lịch sử nhân loại làm chúng ta lần nữa đã nhận thức được sự
thật đau đớn hơn rằng: chiến tranh dù cho với ý định nào đi nữa đều mang
lại sự đau đớn và bi kịch cho người dân của chúng ta.
Trong các nghĩa trang quân đội gần đây hay trên bàn thờ của các gia đình
Việt Nam chứa đựng đầy những nỗi đau. Có khoảng 3 triệu người Việt Nam,
dân thường và binh sĩ ở cả hai phía, đã mất đi. Trên Bức Tường Tưởng
Niệm Chiến Tranh ở Washington, người ta có thể chạm vào tên của 58.315
binh sĩ vĩnh viễn không trở về ở cả hai nước nơi các cựu binh và gia
quyến của bên thất trận vẫn còn đau đớn vì bạn bè và người thân yêu của
họ đã mất mạng. Chúng tôi những người ở Mỹ học được rằng ngay cả khi
chúng ta bất đồng về cuộc chiến, chúng ta vẫn phải luôn tôn trọng những
người đã ngã xuống vì đất nước, và chào đón họ trở về với niềm kính
trọng mà họ xứng đáng được có. Chúng ta người Mỹ – Việt có thể tham gia
với nhau ở đây và thừa nhận nỗi đau và hi sinh của cả hai phía.
Trong hai thập nhiên gần đây Việt Nam đã đạt được những tiến bộ to lớn
và ngày hôm nay thế giới có thể nhìn thấy những bước tiến mạnh trong cải
cách kinh tế trong các thỏa thuận thương mại bao gồm cả với Hoa Kỳ. Các
bạn đã hội nhập với nền kinh tế toàn cầu. Bán hàng hóa trên toàn thế
giới. Có nhiều hơn các nhà đầu tư bên ngoài đang đến và có trở thành một
trong những nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất khu vực Châu Á. Việt Nam
đã tiến tới quốc gia có thu nhập trung bình. Chúng tôi nhìn thấy sự
tiến bộ của các bạn qua các tòa nhà chọc trời và sự nhộn nhịp ở hai
thành phố lớn với các trung tâm thương mại lớn.
Trên bản đồ vệ tinh chúng tôi
nhìn thấy có không gian và một thế hệ mới của các công ty khởi nghiệp và
điều hành các doanh nghiệp. Chúng tôi nhìn thấy sự tăng trưởng nơi hàng
chục triệu người kết nối với nhau qua mạng facebook, Instagram. Không
phải chỉ để post các bức ảnh “tự sướng” mặc dù tôi nghe nhiều người làm
điều đó và có nhiều người cũng đã mời tôi cùng chụp ảnh, nhưng
còn có nhiều người chia sẻ những chính nghĩa mà họ quan tâm như chiến
dịch bảo vệ các cây đại thụ. Những sự năng động này tạo ra sự tiến bộ
thực sự trong cuộc sống của người dân ở Việt Nam công tác giảm nghèo đã
đạt được những thành quả lớn.
Sự tiến bộ này nâng cao thu nhập gia đình và đưa nhiều gia đình vào
tầng lớp trung lưu đang lên của xã hội. Nghèo đói, bệnh tật, và xâm phạm
quyền phụ nữ và trẻ em đã giảm hẳn. Số người được sử dụng nước sạch và
điện gia tăng. Trẻ em nam nữ đang tuổi đi học và tỉ lệ biết chữ đã tiến
triển.
Đây là sự tiến bộ phi thường các bạn đạt được chỉ trong thời gian ngắn.
Và Việt Nam đã thay đổi, đồng nghĩa mối quan hệ giữa hai quốc gia cũng
thay đổi. Chúng ta học được nhiều bài học tốt hơn qua đối thoại chân
thành. Cả hai phía sẵn sàng thay đổi. bằng cách này cuộc chiến đã chia
rẽ chúng ta lại trở thành nguồn chữa lành. Nó cho phép chúng ta chịu
trách nhiệm tìm kiếm người mất tích và cuối cùng đưa họ về nước, cho
phép chúng tôi giúp đỡ gỡ bỏ những bãi mìn còn chưa nổ. Trẻ con không
thể nào bị mất chân bởi những bãi mìn này.
Chúng tôi sẽ tiếp tục hỗ trợ trẻ em khuyết tật và cũng giúp loại bỏ chất
độc màu da cam. Vì thế Việt Nam có thể thu lợi nhiều hơn từ đất đai
mình. Chúng tôi tự hào vì những công việc chúng ta đã phối hợp với nhau
tại Đà Nẵng và chúng tôi sẽ tiếp tục hỗ trợ ở sân bay Biên Hòa. Chúng ta
cũng không quên rằng quá trình hòa giải của hai nước chúng ta được thúc
đẩy bởi các cựu binh đã từng đối mặt với nhau và nay quay lại với nhau.
Thượng nghị sĩ John McCain, tù binh trong chiến tranh, đã đến gặp Đại
tướng Võ Nguyên Giáp và nói rằng “Hai nước chúng ta không nên là kẻ thù,
nên làm bạn”.
Nhiều người Mỹ – Việt đã nỗ lực hàn gắn những vết thương và xây dựng
thời đại mới cho hai nước. Có những người như trung úy Hải quân giờ là
ngoại trưởng John Kerry, nay đang có mặt ở đây. Đại diện tất cả tôi xin
cảm ơn ngoại trưởng vì những cống hiến tuyệt vời. Chính bởi những người
cựu chiến binh đã cho chúng ta thấy con đường đi và người dân đã cảm
thấy rất phấn khích để tiếp tục mưu cầu hòa bình. Chúng ta trở nên gần
gũi nhau hơn, thương mại tự do ngày càng tăng lên, các sinh viên, học
giả cùng nghiên cứu với nhau.
Chúng tôi đã đón nhiều sinh viên Việt Nam hơn bất kỳ nước nào khác ở
Đông Nam Á. Việt Nam cũng đón nhiều khách du lịch Mỹ hơn bao giờ hêt,
khắp nơi trên 36 phố phường cổ Hà Nội, các cửa hàng ở Hội An, cố đô Huế.
Người Việt và người Mỹ đều có thể ngâm nga bài hát của Văn Cao “Từ nay
người biết quê người. Từ nay người biết thương người”. Với vai trò là
tổng thống, tôi muốn tiếp tục những sự tiến bộ này của quan hệ hai nước
và với quan hệ đối tác toàn diện của chúng ta ngày càng gần gũi hơn,
chúng ta đang ngày càng hợp tác.
Mục tiêu của tôi trong chuyến thăm này là chúng ta xây dựng nền tảng
ngày càng vững chắc hơn cho quan hệ hai nước trong nhiều thập kỷ tới.
Trong một cách nào đó, lịch sử của chúng tôi đã bắt đầu với tổng thống
Thomas Jerferson. Hơn hai trăm năm giờ đây đã dần viên mãn. Chúng ta đã
mất rất nhiều năm để nỗ lực hàn gắn quan hệ. Chúng tôi muốn nói một điều
mà chúng tôi không thể tưởng tượng được trước đây: ngày hôm nay, hai
nước đã trở thành bạn bè, đối tác của nhau. Tôi tin tưởng rằng những
kinh nghiệm của chúng ta sẽ là những bài học cho cả thế giới. Trong một
thời điểm mà có những cuộc xung đột tưởng như không thể kết thúc, không
giải quyết được thì giờ đây quan hệ của chúng ta đã cho thấy có thể tạo
ra sự thay đổi, nếu chúng ta thay đổi tấm lòng. Một tương lai tốt đẹp
hơn là điều khả thi nếu chúng ta không còn là tù nhân của quá khứ. Chúng
ta đã minh chứng rằng hòa bình bao giờ cũng tốt đẹp hơn chiến tranh.
Với sự tiến bộ, phẩm giá con người cần được thúc đẩy chứ không phải là
chiến tranh hay xung đột. Đây là điều mà hai nước đã chỉ ra cho thế giới
thấy.
Quan hệ đối tác giữa Mỹ với Việt Nam dựa trên những điều căn bản: Việt
Nam là một nước có chủ quyền độc lập và không có quốc gia nào khác có
thể áp đặt ý chí hay quyết định vận mệnh của người dân Việt Nam. Độc
lập, chủ quyền ấy do người dân Việt Nam quyết định.
Mỹ rất quan tâm đến sự thành công của Việt Nam, nhưng mối quan hệ đối
tác toàn diện với Việt Nam chỉ mới là giai đoạn khởi đầu.Tôi không còn
nhiều thời gian nữa trong nhiệm kỳ của mình nhưng tôi mong muốn mình có
thể đóng góp nhiều hơn cho quan hệ hai nước. Trước tiên, chúng ta cần
hợp tác nhiều hơn để tạo ra và đem lại những cơ hội thịnh vượng thực sự
cho người dân hai nước. Tôi hiểu những giá trị mới của nền kinh tế toàn
cầu trong thế kỷ 21. Dòng vốn đầu tư và thương mại sẽ đổ về các nước có
nền pháp quyền và có hành lang pháp lý đúng đắn bởi vì không ai muốn hối
lộ để bắt đầu công việc kinh doanh, bởi không ai muốn đến trường hay
buôn bán nếu họ không biết họ sẽ bị đối xử như thế nào. Nền kinh tế tri
thức sẽ đổ vào các quốc gia nơi con người có quyền tự do suy nghĩ và
trao đổi ý tưởng, và sáng tạo. Do vậy, phát triển thự sự không chỉ là
khai thác kẻ khác nhưng cần đầu tư vào nguồn lực giá trị nhất là con
người. Đó là những kỹ năng đào tạo và đầu tư vào những con người có tài
năng, thay vì khai thác tài nguyên thiên nhiên. Đây là những thế mạnh mà
Mỹ có thể hợp tác với Việt Nam.
Ngày hôm qua như tôi đã thông báo, lực lượng gìn giữ hòa bình (Peace
Corps) sẽ đến Việt Nam tập trung chủ yếu vào việc đào tạo tiếng Anh. Thế
hệ trước của người Mỹ đến đây để chiến đấu, nhưng thế hệ sau của người
Mỹ đã đến đây để dạy dỗ và đóng góp cho sự phát triển của Việt Nam và
làm sâu sắc hơn tình hữu nghị hai nước.
Các công ty công nghệ hàng đầu, đại học danh tiếng Mỹ đã đến Việt Nam để
hợp tác, đào tạo về khoa học công nghệ, toán học, y tế…vì khi chúng tôi
muốn chào đón nhiều công dân, thanh niên Việt Nam sang Mỹ thì chúng tôi
cũng muốn thế hệ trẻ Việt Nam được hưởng nền giáo dục đẳng cấp toàn cầu
ngay tại Việt Nam.
Do vậy, tôi rất vui mừng thông báo với các bạn, mùa thu năm nay đại học
Fullbright sẽ đi vào hoạt động tại TPHCM. Đại học này phi lợi nhuận,
chất lượng cao sẽ cung cấp nhiều học bổng cho sinh viên Việt Nam cho
người nghèo. Các sinh viên, học giả, nhà nghiên cứu hai nước sẽ tập
trung vào các lĩnh vực như chính sách công, quản trị doanh nghiệp, hợp
tác trong các lĩnh vực máy tính, từ thơ của Nguyễn Du, triết học của
Phan Chu Trinh tới lĩnh vực toán của GS Ngô Bảo Châu…
Chúng tôi mong muốn sẽ kết nối những doanh nghiệp trẻ Việt – Mỹ. Nếu có
thể tiếp cận với công nghệ, kỹ năng mà người Việt cần thì sẽ không có gì
là trở ngại với các bạn. Chúng tôi mong muốn khuyến khích cả phụ nữ
Việt Nam, những người có tài năng để đảm bảo về bình đẳng giới ở Việt
Nam. Từ thời đại Hai Bà Trưng đến nay, người phụ nữ Việt Nam luôn mạnh
mẽ, tự cường và giúp cho đất nước Viêt Nam tiến lên phía trước. Và bằng
chứng hiển nhiên là tôi nói điều này nơi nào trên thế giới tôi đến. Gia
đình, cộng đồng và quốc gia sẽ cường thịnh hơn khi phụ nữ được bình đẳng
cơ hội để thành công trong trường học, công sở và trong bộ máy chính
phủ. Điều này luôn đúng ở bất kỳ đâu và kể cả ở Việt Nam.
Với tư cách là Tổng thống Mỹ, tôi ủng hộ mạnh mẽ TPP, bởi vì hiệp ước
thương mại này sẽ giúp cho Việt Nam xuất khẩu nhiều sản phẩm hàng ra thế
giới và giúp Việt Nam thu hút thêm nhiều nhà đầu tư. TPP sẽ đòi hỏi
phải cải cách để bảo vệ người lao động và nền pháp quyền trong nền kinh
tế tri thức. Hoa Kỳ đã sẵn sàng để hỗ trợ Việt Nam bổ sung điều chỉnh
cho phù hợp với những cam kết đã kí. Trong tư cách là tổng thống Hợp
Chúng Quốc, tôi hết sức ủng hộ hiệp định thương mại này vì giúp các bạn
có thể mua những hàng hóa chất lượng cao từ Hoa Kỳ. Hơn nữa, tôi ủng hộ
TPP vì nó liên quan đến lợi ích chiến lược. Điều này sẽ giúp cho Việt
Nam không phải phụ thuộc thương mại với quốc gia nào duy nhất và thụ
hưởng lợi ích từ nhiều phía bao gồm cả Hoa Kỳ.
TPP cũng sẽ giúp tăng cường hợp tác vùng, giúp các bạn giải quyết các
vấn đề bình đẳng kinh tế, thúc đẩy nhân quyền, giúp cho người lao động
có lương cao và điều kiện lao động an toàn hơn. Trong thời gian gần nhất
người lao động có thể tổ chức nghiệp đoàn độc lập, chống lao động cưỡng
bức và lạm dụng lao động trẻ con. TPP thúc đẩy bảo vệ môi trường và
nhất là góp phần nâng tiêu chuẩn chống tham nhũng trong các thỏa thuận
thương mại. Đây là tương lai, hy vọng mà TPP mang lại cho chúng ta. Tất
cả các quốc gia thành viên, Mỹ hay Việt Nam phải cam kết thực hiện các
quy định mà TPP đặt ra.
Tất cả chúng ta phải nỗ lực vì sự thịnh vượng kinh tế và bảo đảm an ninh
quốc gia. Điều này mang lại mục tiêu thứ hai mà chúng ta có thể hợp tác
với nhau trong chương trình đào tạo an ninh chung. Trong chuyến thăm
này của tôi hai bên đã nhất trí xây dựng niềm tin, tiếp tục công tác đào
tạo, cung cấp thiết bị cho cảnh sát biển, năng lực bảo vệ hàng hải cũng
như cứu trợ nhân đạo trong thiên tai. Hôm qua, tôi đã tuyên bố Mỹ sẽ dỡ
bỏ lệnh hoàn toàn cấm bán vũ khí sát thương cho Việt Nam, đảm bảo Việt
Nam có thể có vũ khí cần thiết để đảm bảo an ninh. Chúng tôi mong muốn
thể hiện rõ cam kết bình thường hóa toàn bộ quan hệ của Hoa Kỳ với Việt
Nam.
Thế kỷ 20 đã dạy cho tất cả chúng ta, không chỉ Việt Nam một trật tự
quốc tế và an ninh chung phụ thuộc lẫn nhau. Chúng ta xây dựng thông lệ
chung tất cả quốc gia đều là quốc gia có chủ quyền, dù lớn hay nhỏ phải
được tôn trọng toàn vẹn lãnh thổ. Các nước lớn không được bắt nạt các
nước nhỏ hơn, việc giải quyết các tranh chấp cần tiến hành hòa bình. Các
thể chế như ASEAN và Hội Nghị Thượng Đỉnh Đông Á cần được củng cố. Đó
là điều mà chúng tôi tin tưởng và ủng hộ.
Các biện pháp hòa bình và liên kết vùng như ASEAN cần được tiếp tục củng
cố như niềm tin của tôi, niềm tin của Hoa Kỳ. Đây là điều chúng tôi
tuyên bố khi đến thăm Lào đầu năm nay.
Ở Biển Đông, chúng tôi không phải là một bên tranh chấp, nhưng chúng tôi
khẳng định và đề cao quyền tự do hàng hải và hàng không; tự do thương
mại không bị ngăn trở; giải quyết các tranh chấp thông qua pháp lý và
luật pháp quốc tế. Nước Mỹ sẽ đưa tàu và máy bay di chuyển ở bất kỳ nơi
nào mà luật pháp quốc tế cho phép, và ủng hộ quyền của các nước khác
hành động như vậy.
Cho dù mối quan hệ hợp tác của chúng ta có gần gũi như thế nào, một
trong các điểm quan trọng trong quan hệ đối tác của chúng ta là giải
quyết sự khác biệt giữa các chính quyền về nhân quyền.
Tôi nói điều này bởi không có quốc gia nào hoàn hảo. Sau 2 thế kỷ lập
nước, chúng tôi vẫn đang phải cố gắng đạt được những ý tưởng chúng tôi
đã đề ra khi chúng tôi lập quốc, như cắt giảm ngân sách cho chính trị,
sự gia tăng bất bình đẳng về kinh tế, phân biệt chủng tộc trong hệ thống
tư pháp, bất bình đẳng thu nhập giữa nam và nữ. Tất nhiên chúng tôi vẫn
nhận được sự phê bình. Ngày nào chúng tôi cũng nhận được phê bình, tôi
thề là tôi và chính phủ bị chỉ trích mỗi ngày. Nhưng những lời chỉ trích
cằn nhằn đó mở ra các tranh luận cởi mở giúp chúng ta nhìn nhận sự chưa
hoàn hảo và cho phép mọi người có tiếng nói. Những phê bình này giúp
chúng tôi phát triển lớn mạnh hơn, thịnh vượng và công bằng hơn. Việc
mọi người có quyền đưa ra lời phê phán thì chính là điều giúp xã hội
tiến bộ hơn.
Như tôi đã nói trước, Hoa Kỳ không muốn áp đặt mô hình chính quyền của
mình cho Việt Nam. Chúng tôi tin rằng giá trị Hoa Kỳ mà tôi nói là giá
trị phổ quát của nhân loại được Tuyên Ngôn Nhân Quyền Phổ Quát đề cập và
chúng được nêu trong Hiến pháp Việt Nam. Hiến pháp đó khẳng định mọi
công dân có quyền tự do ngôn luận, tự do tụ tập, tự do lập hội và tự do
biểu tình. Đây là những điều đã được quy định trong hiến pháp Việt Nam.
Tôi xin chia sẻ một số điểm theo quan điểm về vấn đề này. chúng ta đang
cố áp dụng những nguyên tắc bảo đảm rằng các giới chức chính quyền phải
thực sự thấm nhuần những ý tưởng này. Trong những năm gần đây Việt Nam
đã đạt được nhiều tiến bộ nhưng vẫn chưa cam kết cải thiện luật pháp cho
phù hợp với hiến pháp mới của mình và các chuẩn mực luật pháp quốc tế,
và gần đây đã thông qua luật mà chính quyền hạn chế thông tin. Và như
tôi nói Việt Nam đã cam kết cải cách kinh tế và lao động theo quy định
của TPP. Đây là những bước tiến tích cực và tương lai của Việt Nam sẽ
được người dân Việt Nam quyết định. Mọi quốc gia phải lược hóa lộ trình
của mình.
Hai nước của chúng ta có sự khác biệt về truyền thông, hệ thống chính
trị và văn hóa. Nhưng như một người bạn của Việt Nam tôi xin được nêu ra
lý tưởng của mình khi tin rằng tại sao Việt Nam lại thành công hơn khi
các quyền phổ quát được tôn trọng. Khi có quyền tự do biểu đạt, tự do
ngôn luận, tự do chia sẻ ý tưởng, và tiếp cận internet và các mạng xã
hội mà không bị giới hạn, thì đó là nguyên liệu cần để thúc đẩy sáng tạo
mà nền kinh tế cần có để phát triển. Đó là cách mà facebook bắt đầu. Đó
là cách các công ty lớn đã phát triển khi ai đó có ý tưởng khác nhau
được đưa ra chia sẻ. Khi có quyền tự do báo chí, các nhà báo và blogger
có thể chiếu sáng vào những bất công và vi phạm. Đó là cách bắt các công
chức phải chịu trách nhiệm và xây dựng niềm tin chung rằng hệ thống làm
việc có hiệu quả. Khi các ứng viên được chạy đua tranh cử và các cuộc
bầu cử diễn ra tự do thì cử tri có quyền lựa chọn lãnh đạo cho mình
trong các cuộc bầu cử tự do và công bằng. Điều đó làm cho đất nước ổn
định hơn bởi người dân biết tiếng nói của mình có giá trị và sự thay đổi
ôn hòa là khả thi. Và họ có thể đưa người lãnh đạo mới vào hệ thống.
khi có tự do tôn giáo, không chỉ cho phép người dân diễn tả tình yêu
thương và lòng trắc ẩn vốn là trung tâm điểm của mọi tôn giáo nhưng còn
cho phép các nhóm tôn giáo phục vụ cộng đồng mình qua các trường học,
bệnh viện, chăm sóc người nghèo, người yếu đuối.
Khi có tự do tụ tập, khi công dân có quyền tự do lập hội trong một xã
hội dân sự, thì chính quyền có thể dễ dàng xử lý vấn đề của mình hơn và
mà đôi khi tự nó không thể giải quyết.
Đó là quan điểm của tôi khi thực hiện các quyền này thì không phải là
một sự đe dọa cho sự ổn định nhưng thực sự thúc đẩy sự ổn định và là nền
tảng để tiến bộ.
Sau cùng, nó là khao khát có được những quyền đó vốn được tạo cảm hứng
từ những con người khắp nơi trên thế giới và ngay cả tại Việt Nam nhằm
ném đi chủ nghĩa thực dân. Tôi tin rằng việc thực hiện những quyền này
là cách để độc lập đầy đủ nhất mà rất nhiều người mong ước, bao gồm cả ở
đây, nơi một đất nước tuyên bố mình là “của nhân dân, do nhân dân và vì
nhân dân”. Việt Nam sẽ làm khác hơn so với Hoa Kỳ. Và chúng ta phải làm
khác đi so với các quốc gia khác trên toàn thế giới. Nhưng đó là nguyên
tắc căn bản mà tôi nghĩ là chúng ta phải cố đạt và cải thiện.
Khi tôi nói những điều này như một người sắp rời nhiệm sở, người được
hưởng lợi từ quá trình làm việc 8 năm thể hiện qua cách mà hệ thống
chúng tôi làm việc và tương tác với các quốc gia trên toàn thế giới muốn
cải thiện hệ thống của mình.
Cuối cùng tôi nghĩ rằng đối tác của chúng ta có thể đáp ứng các thách
thức toàn cầu mà không quốc gia nào có thể tự mình giải quyết. Nếu chúng
ta bảo đảm sự lành mạnh cho người dân và vẻ đẹp của hành tinh này, thì
sự phát triển sẽ bền vững.
Về thách thức toàn cầu, Việt Nam cần bảo vệ các nơi như Vịnh Hạ Long,
Sơn Đòng vì tương lai con cháu chúng ta. Nước biển tăng sẽ làm ảnh hưởng
đến các vùng ven biển và như một đối tác với Việt Nam chống lại ảnh
hưởng của biến đổi khí hậu, Việt Nam cần hoàn thành đầy đủ cam kết
Paris. Ta cần giúp người nông dân và các làng mạc, cũng như người dân
chống lại ảnh hưởng vùng ngập mặn như đồng bằng sông Cửu Long – nơi cung
cấp thực phẩm lớn cho thế giới và nuôi sống thế hệ tương lai. Chúng ta
cũng phải giúp đỡ cho các nước để xây dựng năng lực về nhiều vấn đề như
cải thiện y tế, chống lại các đại dịch ảnh hưởng đến tất cả chúng ta. Mỹ
vui mừng khi đã giúp đỡ Việt Nam tham gia hơn nữa nhiệm vụ gìn giữ hòa
bình của Liên hợp quốc.
Đặc biệt hai nước trước đây tham gia chiến trận, nhưng giờ cùng hợp tác
bảo vệ hòa bình. Việt Nam và Mỹ cần nỗ lực hơn nữa trong việc tăng cường
đối thoại song phương. Một sự hợp tác giúp định hình môi trường quốc tế
theo cách tích cực. Những gì tôi nói hôm nay không xảy ra qua một đêm
hay là không thể thay thế. Vẫn luôn có những cản trở và sự tụt hậu trên
hành trình. Sẽ có những khi ta hiểu lầm. Sự hợp tác này cần nỗ lực bền
bỉ và đối thoại thực chất từ cả hai phía nhằm liên tục thay đổi.
Nhìn vào lịch sử, thách thức mà chúng ta vượt qua, tôi lạc quan vào
tương lai của quan hệ hai nước chúng ta. Niềm tin tôi là nhờ nền tảng
dựa trên tình hữu nghị và cảm hứng chung của người dân. Tôi nghĩ về
những người Mỹ hay Việt Nam đã vượt đại dương bao la, có người được đoàn
tụ với gia đình sau hàng thập kỷ và hay như Trịnh Công Sơn sáng tác ca
khúc “nối vòng tay lớn” để mở tấm lòng của mình ra để nhận ra nhân tính
chung nơi mỗi người.
Tôi nghĩ rằng bất kỳ người Mỹ gốc Việt thành công nào, dù là bác sĩ, nhà
báo, thẩm phán, giới chức công vụ. Một trong số họ, người được sinh ra ở
đây, viết thư cho tôi “tạ ơn Chúa, tôi được sống “giấc mơ Mỹ”. Tôi tự
hào là một người Mỹ, nhưng tôi cũng rất tự hào là một người Việt Nam”.
Và ngày hôm nay ông ấy trở về đây để “cải thiện cuộc sống của người Việt
Nam”. Tôi nghĩ về một thế hệ người Việt mới, rất nhiều người trẻ đang ở
đây, những người sẵn sàng để lại dấu ấn trên toàn thế giới, và tôi muốn
nói với người trẻ đang lắng nghe đây: tài năng, động lực, ước mơ của
bạn, trong những thứ đó, Việt Nam có mọi thứ cần để tiến tới. Tương lai
nằm trong tay các bạn. Đây là thời điểm của bạn. Và nếu bạn theo đuổi
tương lai mình muốn, tôi muốn bạn biết rằng Mỹ luôn là đối tác và người
bạn của các bạn.
Sau này, khi các bạn trẻ cùng học tập, cùng phối hợp sáng tạo và kinh
doanh với nhau, hãy nhớ tôi ủng hộ sự an toàn, thăng tiến nhân quyền và
bảo vệ hành tinh này cùng với nhau. Tôi muốn các bạn nghĩ lại thời điểm
này hi vọng vào tầm nhìn mà tôi đưa ra hôm nay. Hay nếu tôi có thể nói
cách khác như các bạn biết rõ về Truyện Kiều, Nguyễn Du đã nói: “Rằng
trăm năm cũng từ đây. Của tin gọi một chút này làm ghi”.
Paul Minh Nhật,
GNsP
